پرورش حیوانات مختلف هنوز هم جزو پر درآمدترین گزینه‌های کسب و کار است، حالا که ابزارها و تکنولوژی‌های در حال پیشرفت به کمک ما آمده است،  به راحتی می‌توان با در اختیار گرفتن آنها و اضافه کردن چاشنی پشتکار و تلاش به سود و درآمد زایی رسید. یکی از این کارها، پرورش یک گونه از خرگوش است.

«انکورا یا آنغوره» خرگوش پشمالوی دوست داشتنی‌ای است که می‌تواند با پشم با ارزشی که دارد یک فعالیت اقتصادی پرسود را برای شما به ارمغان بیاورد. دکتر سروش مبارکی تجربیات سالها فعالیت خود در زمینه‌ی پرورش خرگوش را در این شماره در اختیار شما می‌گذارد.

کوچولوهای دوست داشتنی

وقتی قرار است شروع به کاری کنیم، داشتن اطلاعات کامل و جامع اولین قدم برای رسیدن به موفقیت است:«برای کسب درآمد از راه پرورش خرگوش، اولین و مهمترین نکته‌ای که باید با آن آشنا بشوید، شناخت تفاوت‌ها و ویژگی‌های انواع گونه های خرگوش است، چون هر نوع از خرگوش، ویژگی های منحصر به فرد خودش را دارد، مثلا شما نمی توانید هر خرگوشی را تهیه کنید و با هدف استفاده از پوست، پشم و یا گوشت آن شروع به پرورشش کنید. موارد استفاده از خرگوش‌ها با توجه به نوع و نژادی که دارند متفاوت است، به همین خاطر در وهله‌ی اول باید ساختار بدنی، مشخصات ظاهری ، چهره و بوم شناسی آنها را بدانید.

به طور کلی، حدود چهل و هفت گونه خرگوش در دنیا وجود دارد که به دلایل مختلفی در کشورها و مناطق مختلف دنیا پرورش داده می شوند، برخی از انواع خرگوش به عنوان حیوانی خانگی و یا زینتی نگهداری می شوند و برخی دیگر با هدف مصارفی از قبیل  پوست ، پشم و گوشت پرورش داده می شوند، پرورش دهنده‌ی خرگوش باید قبل از هر تصمیمی  به این مسائل توجه کند و آن‌ها را یاد بگیرد تا بتواند تجارتش را به خوبی شروع کند و در آن به موفقیت برسد.

هدف از پرورش خرگوش چیست؟

تجربه های کاری جدید همیشه پر از علامت سئوال هایی است که برای تولید کننده به وجود می آید و تا برای این سئوالات به صورت دقیق  پاسخی پیدا نکند نمی تواند در آن کار موفق شود.

قبل از اینکه تصمیم به شروع پرورش خرگوش آنکورا بگیرید، باید هدف و میزان سرمایه‌ای که دارید را در نظر بگیرید، اصلی‌ترین مورد استفاده از این گونه خرگوش‌ها، استفاده از پشم آن‌ها و فروش و صادرات این پشم به واحدهای ریسندگی و پوشاک به صورت نخ یا پشم است.

برای راه اندازی یک واحد پرورش به قصد سود دهی با در نظر گرفتن تمام تجهیزات، نیروهای انسانی و مجوزهای لازم ، چیزی حدود  پانصد میلیون تومان سرمایه لازم است تا بتوانید واحدی درآمدزا  را تاسیس کنید.

آنکورا، پشمالوی پر سود

یکی از معروفترین و پر سودترین نژادهای خرگوش، خرگوش آنکورا یا آنغوره است که برای تولید نخ ، از پشم و کرک آن استفاده می‌شود و ریسندگی‌ها جزو مشتریان پروپا قرص شما می‌شوند:” با پرورش صحیح واصولی این خرگوش می‌توان به تجارت پرسودی دست پیدا کرد. آنکوراها دارای پشم‌هایی سفید و یک دست هستند که نژاد هلندی و فرانسوی آن بهترین و معروف‌ترین آنها به حساب می‌آیند.

وزن این خرگوش‌ها در حالت عادی، بین چهار تا پنج کیلو و نیم است و به طور متوسط هر دو ماه یک بار نیاز به پشم چینی دارند، یعنی در یک سال، چهار بار عملیات پشم چینی روی آن ها انجام می‌شود. یکی از مهمترین نکات در پرورش این نوع خرگوش، توجه به نوع تغذیه و مکان نگهداری آنها است.

برخلاف باور به وجود آمده در بین مردم ، که می‌شود در انباری یا در حیاط خانه خرگوش را رها کرد تا بزرگ شود، نگهداری این خرگوش‌ها به محیطی خاص با شرایط و رسیدگی زیاد احتیاج دارد. رشد پشم‌های این نوع از خرگوش باید در فضای کاملا استریل، با تهویه‌ای قدرتمند و جیره بندی خاص غذایی انجام شود.

علاوه بر این‌ها، نظافت محل زندگی خرگوش‌ها بسیار مهم است اگر ادرار و مدفوع آنها به موقع و به صورت کامل تخلیه نشود باعث بیماری‌های مختلف می شود و در نهایت مرگ حیوان را به دنبال دارد که این مسئله ضرر زیادی را به شما وارد می‌کند. حتی اگر نظافت غیر اصولی خرگوش‌ها باعث مرگ آنها نشود ، باعث می‌شود پشم خرگوش ها کرک شده یا در اصطلاح «کوبیده شود» و دیگر نتوان از آن‌ها استفاده کرد.»

به چه تجهیزاتی نیاز داریم؟

اطلاع از وسایل اولیه و تجهیزات کاری که می‌خواهیم شروع کنیم می‌تواند مسیر کار را برایمان هموارتر کند. از دکتر خواستیم راجع به این جزئیات به ما توضیحاتی بدهید:« یکی از مهمترین فاکتورها در پرورش این نوع خرگوش ، داشتن فضای محصور یا همان سوله مانند است که متراژ آن با توجه به نوع استفاده و توان مالی فرد میتواند متفاوت باشد، اما در یک فرم معقول برای ورود به دنیای تجارت و سودآوری، پانصد تا هزار متر، برای شروع کار، متراژی مناسب است.

این سوله ها باید تهویه و روشنایی مناسبی داشته باشند چرا که این دو موضوع، نقش مستقیمی در  سلامت خرگوش ها و کیفیت پشم آنها دارند.

قفس‌هایی که برای نگهداری خرگوش‌ها استفاده می شوند باید مرتفع بوده و دارای آب خوری و غذا خوری، تهویه و همچنین سیستم مکانیزه‌ی تخلیه ادرار و مدفوع باشند ، این قفس ها دارای شلنگ هایی هستند که به صورت اتوماتیک یکبار در روز ، کف قفس‌ها را شست و شو می‌دهند. رعایت تمام این اصول، باعث می‌شود پشم به دست آمده از خرگوش‌ها بسیار با کیفیت باشد.

علاوه بر این‌ها، نوردهی مناسب با نور طبیعی و مصنوعی ، تاثیر زیادی در براق شدن پشم و کرک‌ خرگوش ها دارد،گر بتوانید پشم خوبی از خرگوش‌ها به دست بیاورید نیمی از راه را رفته‌اید اما نگهداری این پشم‌ها هم اصول خاص خودش را دارد. اگر پشم‌های چیده شده به صورت صحیح نگهداری نشوند ممکن است تا ارسال به واحد ریسندگی دچار کوبیدگی شوند و کیفیت خودشان را از دست بدهند. به همین دلیل نگهداری صحیح پشم ها بعد از پشم چینی به اندازه‌ی ، دقت در پرورش می‌تواند مهم و اساسی باشد.»

چطور پشم‌ها را نگهداری کنیم؟

همان‌طور که گفتیم پشم خرگوش‌ها مهم‌ترین منبع درآمد شماست و اگر از این پشم‌ها به درستی استفاده نشود، با مشکل رو به رو می‌شوید.

دکتر مبارکی درباره‌ی نگهداری اصولی پشم‌های خرگوش‌ها می‌گوید: «پشم‌ها باید دور از رطوبت و با تهویه‌ی مناسب نگهداری شوند. زمانی که پشم‌ها را می‌چینید باید حواس‌تان باشد که آنها را خیلی روی هم تلنبار نکنید تا هوا از لا به لای آن‌ها به راحتی بگذرد،. پشم‌ها باید در صحت کامل به نخ‌ریسی انتقال داده شوند.»

خرگوش‌ها در آرامش رشد می‌کنند

در پرورش حیوانات، شبیه‌سازی شرایط نگهداری با شرایط زندگی آن‌ها در طبیعت باید تا حد زیادی انجام شود:«یکی دیگر از شرایط مهم نگهداری و پرورش خرگوشهای آنکورا یا آنغوره محل تاسیس سوله است، به هیچ عنوان نباید از سوله‌ای که در کنار اتوبانها، کارخانه‌ها و مکان‌هایی که سر و صدای زیاد دارند استفاده کنید، همچنین شهرهایی که در آن باراش شدید باران، سرمای بیش از حد و رعد و برق ها پیاپی دارند نیز مکان مناسبی برای پرورش این گونه خرگوش نیستند. چون در زمان بارداری کوچکترین سرو صدایی باعث ترس مادر می شود و ممکن است مرگ جنین را به دنبال داشته باشد.

آرامش در پرورش خرگوش‌ها بسیار مهم است، اگر ترس و دلهره‌ای در محیط وجود داشته باشد ممکن است شیر خرگوش مادر به اصطلاح خشک شود.

نکته‌ی دیگر، محل قرار دادن قفس‌هایی است که مادران حامله در آن نگهداری می‌شوند، این قفس‌ها باید در تاریکی قرار داده شوند، دلیلش هم این است که در طبیعت، خرگوش‌ها هنگام نزدیک شدن دوره‌ی زایمانشان ،چاله‌های بزرگی در زمین حفر می‌کنند و تا زمان زایمانشان، در آن‌ها می‌مانند؛ به همین دلیل، تنظیم نور و دما و سکوت محل نگهداری خرگوش‌ها، تاثیر مستقیمی بر کیفیت پرورش‌ آنها دارد.»

 بلوغ و حاملگی

علاوه بر داشتن تجهیزات برای شروع کار، جمع آوری اطلاعات کافی از وضعیت جسمی خرگوش ها می‌تواند کمک زیادی به شما بکند، دکتر مبارکی در این مورد می‌گوید:« در کوچک‌ترین مقیاس، می‌توانید استارت پرورش این حیوان را از پانصد قطعه خرگوش بزنید که چهارصد قطعه از خرگوش‌ها باید ماده و صد قطعه نر باشند، البته در تعداد کمتر هم با همین نسبت می‌توانید میزان نر و ماده ها را تنظیم کنید.

خرگوش‌ها شانزده تا بیست و چهار هفته بعد از تولدشان، بالغ و آماده‌ی جفت گیری می‌شوند و دوره‌ی حاملگی‌شان بیست و هشت تا سی و یک روز طول می‌کشد، در این زمان، فضای نگهداری خرگوش حامله باید آکوستیک باشد تا همانطور که گفتیم ترس ناشی از صداهای احتمالی به مادر و جنین و بچه خرگوش های تازه به دنیا آمده آسیب نرساند.

یک خرگوش آنکورا در سال حدود پنجاه بچه به دنیا می‌آورد که اگر شرایط محیطی، تغذیه و بهداشت ایدئال باشد با کمترین تلفات می‌توانید به سود خوبی از پرورش این حیوان  برسید. نکته‌ی دیگر در نگهداری خرگوش ها، جدا کردن توله‌های نابالغ از بالغ و اختصاص دادن جیره‌ی غذایی متفاوت برای آنهاست.

یک اشتباه رایج درباره‌ی خرگوش‌ها وجود دارد و آن این است که همه فکر می‌کنند غذای خرگوش‌ها هویج است، در صورتی که هویج به هیچ عنوان هیچ یک از فاکتورهای تغذیه‌ی کافی را برای حیوان ندارد و فقط به عنوان یک تشویقی می‌توانید از آن استفاده کنید. غذای مناسب برای این خرگوش‌ها موادی است که دارای پروتئین و فیبر بالا هستند؛ گندم، ذرت، جو، بلغور و سویا ، مکمل های غذایی مناسبی برای خرگوش‌ها به حساب می‌آیند که در شکل صنعتی به صورت فشرده به فروش می‌رسند و می‌توانند تمام نیازهای جیره غذایی خرگوش ها را برطرف کنند.

مجوزها و هزینه‌های لازم برای راه‌اندازی سوله‌ی پرورش خرگوش آنغوره چیست و این خرگوش چقدر سودآور است؟

بدون مجوز کار نکنید

دکتر مبارکی بعد از توضیحات مهمی که درباره‌‌ی خرگوش‌ها به ما می‌دهد، در باره مجوزهای لازم و هزینه های مورد نیاز برای شروع کار می گوید:« هزینه‌ی خرید هر قطعه خرگوش آنکورا یا آنغوره بسته به کشوری که این خرگوش از آن وارد می‌شود بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است. با توجه به وسعتی که قرار است کار پرورش را شروع کنید خرگوش‌ها را سفارش بدهید ، هزینه خرید خرگوش ها درکنار تهیه تجهیزاتی از جمله قفس، دستگاه های تهویه هوا، موتور برق، هزینه‌ی سوله، غذا و نیروی انسانی چیزی حدود ۵۰۰ میلیون تومان هزینه دارد.»

سود و درآمدی که خرگوش‌ها برای شما دارند رابطه‌ی مستقیم دارد با مقدار پشمی که از آنها برداشت می شود.

این خرگوش ها انواع مختلف و متفاوت دارند و سود پرورش هر کدام‌ هم متفاوت است:« اگر بخواهیم به طور نسبی بگوییم هر کدام از خرگوش‌ها در سال یک کیلو پشم می‌دهند که با قیمت‌های مختلف به کارخانه های ریسندگی‌های کشورهای اروپایی و چین فروخته می‌شود و بیشترین طرفدار این پشم‌ها کشور چین است.»

مجوز راه‌اندازی

«برای شروع کار پرورش خرگوش، قبل از خریداری خرگوش و یا خرید سوله، باید با یک متخصص مشورت کنید و تمام جزئیات کار را با او بررسی کنید چون طراحی محیط، تهیه قفس‌ها، متراژ سوله و تنظیمات نور و دما و…. نسبت مستقیمی با بودجه شما دارد.

بعد از طی کردن این کار، باید مجوزهای لازم را از ادارات و مراکز مختلف دریافت کنید، در اولین قدم باید به سازمان جهاد کشاورزی مراجعه کنید و فرم مربوط به پرورش خرگوش را دریافت کرده و بعد از مطالعه‌ی بندهایی که دارد آن را پر کنید.

علاوه بر آن شما باید مجوزهای لازم را از اداره محیط زیست هم بگیرید  که این مجوز برای تعیین چگونگی از بین بردن فضولاتی که این حیوان تولید می‌کند صادر می شود.»

مجوزهای صادراتی

خرگوش آنقوره در داخل کشور استفاده ای ندارد و پشم و گوشت آن باید به خارج از کشور صادر شود.

اگر بخواهید «پشم‌» را به کشورهای دیگر صادر کنید پای «اتاق توسعه تجارت» به میان می‌آید و باید مجوزهای صادراتی لازم گرفته شود اما اگر هدف از پرورش این حیوان،‌ صادرات خرگوش به صورت زنده باشد، با توجه به آنکه این صادرات با هدف صادرات گوش این حیوان صورت می گیرد، حتما باید از دامپزشکی مجوز  اخذ شود و این کالای صادراتی حتما برگه‌ی سلامت داشته باشد تا ثابت کند که برای محیط زیست کشور مقصد مشکلی را ایجاد نمی‌کند